ارزیابی‌های تکمیلی واکسن پاستوکووک

دکتر آمیتیس رمضانی  با تاکید بر اینکه انستیتو پاستور ایران بیش از ۱۰۰ سال است که نقشی ماندگار در کنترل بیماری‌های عفونی شامل هاری، طاعون، وبا، سل، تب‌های راجعه، مالاریا و هپاتیت در کشور دارد، گفت: با شروع همه‌گیری بیماری کووید۱۹، متخصصان و کارشناسان این موسسه با انجام مطالعات مستمر تاکنون نقش مهمی در شناسایی و کنترل این بیماری داشته‌اند. این فعالیت‌ها شامل راه‌اندازی آزمایشات تشخیص مولکولی ویروس کرونا، مطالعات پیش بالینی و بالینی واکسن پاستوکووک و تولید این واکسن و نیز ارائه خدمات تشخیصی و درمانی به مبتلایان بوده است.

وی افزود: انجام مطالعات بر روی طراحی و تولید واکسن علیه بیماری کووید۱۹ به شکل گسترده‌ای در این موسسه انجام شده و مطالعات تکمیلی آن نیز در حال اجرا است. تاکنون ۱۸ مقاله از مطالعات فازهای مختلف توسعه و مطالعات بالینی واکسن‌های سوبرانا (پاستوکووک) توسط تیم‌های ایرانی و کوبایی منتشر شده است.

مزایای واکسن پاستوکووک

این متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری با بیان اینکه واکسن‌های سوبرانا۲ و سوبرانا پلاس در انستیتو فینلای کوبا توسعه یافته و تولید شده است، تصریح کرد: این واکسن‌ها با نام‌های پاستوکووک و پاستوکووک پلاس در انستیتو پاستور ایران و پس از انتقال موفقیت‌آمیز فناوری تولید می‌شوند. این واکسن مجوز تزریق را در کشورهای ایران، کوبا، بلاروس، مکزیک، نیکاراگوئه و ونزوئلا کسب کرده است.

او با اشاره به اینکه سوبرانا (پاستوکووک)، یک واکسن بر پایه پروتئین نوترکیب است، تصریح کرد: با شروع پاندمی کووید۱۹ که کشور با چالش تامین واکسن مواجه بود، مزیت بالقوه این واکسن، در تولید نسبتا سریع و مقرون به صرفه آن و پایداری آن در دمای ۲ تا ۸ درجه سانتیگراد، در کنار اثربخشی بالا و بی‌خطری آن، یک مزیت رقابتی خوب برای این واکسن فراهم کرد. خوشبختانه بر اساس مطالعات انجام شده، مجوز استفاده از این واکسن، به عنوان دز یادآور تمام واکسن‌های کشور هم صادر شد و این واکسن علاوه بر بزرگسالان، قابلیت تزریق به سنین ۵ تا ۱۸ سال را هم در کشور دارد.

کارایی بالای واکسن پاستوکووک

عضو هیات علمی انستیتو پاستور ایران ادامه داد: واکسن‌های سوبرانا۲ و سوبرانا پلاس در انستیتو فینلای کوبا توسعه یافته و تولید شده است و پس از انتقال تکنولوژی موفق، با نام‌های پاستوکووک و پاستوکووک پلاس در انستیتو پاستور ایران تولید شده‌اند. واکسن‌های مذکور بر اساس زیرساخت پروتئینی و با بهره‌مندی از تکنولوژی واکسن‌های کونژوگه طراحی شده‌اند که دارای سطح ایمنی زایی بالا و عوارض بسیار کم در مقایسه با سایر واکسن‌ها بوده است.

وی افزود: همچنین از مزایای این واکسن‌ها، می‌توان به تولید نسبتا سریع و اقتصادی و قابلیت نگهداری در دمای ۲ تا ۸ درجه سانتیگراد اشاره کرد. علاوه بر بزرگسالان، واکسن پاستوکووک، مجوز تزریق برای کودکان بالای پنج سال را نیز در کشور داراست.

او با بیان اینکه مرحله سوم کارآزمایی بالینی این واکسن‌ها با هدف بررسی اثربخشی، ایمنی و ایمنی­‌زایی در جمعیت ۱۸ تا ۸۰ سال تحت نظارت سازمان غذا و دارو بر روی جمعیت حدود ۲۴۰۰۰ نفر در ایران انجام گرفت، اظهار کرد: نتایج مطالعه مذکور که در مجله JAMA Network Open منتشر شد نشان داد تزریق واکسن پاستوکووک از قابلیت خوبی جهت پیشگیری از عفونت علامت‌دار بیماری کووید۱۹ و نیز فرم‌های شدید بیماری برخوردار است.

در رژیم سه دوزه، اثربخشی واکسن در پیشگیری از فرم‌های علامت‌دار بیماری حدود ۶۵ درصد و در پیشگیری از بستری و فرم‌های شدید بیماری حدود ۹۷ درصد به دست آمد که عدد بسیار قابل اطمینان و مناسبی است. در عین حال، بی‌خطری این واکسن در این مطالعه نشان داده شده است.

وی افزود: با توجه به اینکه در شروع برنامه واکسیناسیون کشوری، درصد قابل توجهی از افراد واکسن‌های بر پایه ویروس غیرفعال (مانند سینوفارم و بهارات) و یا بر پایه آدنوویروس (آسترازنکا) دریافت کرده بودند و تزریق واکسن‌های یادآور در ادامه پاندمی کرونا توصیه شده است، لزوم انجام مطالعات برای بررسی ایمنی‌زایی و بی‌خطری واکسن پاستوکووک به عنوان دز یادآور برای این افراد لازم بود. بر این اساس، ارزیابی ایمنی‌زایی و بی‌خطری واکسن پاستوکووک پلاس به عنوان دز یادآور در افرادی که قبلا دو دز واکسن بهارات و نیز افرادی که دو دز واکسن آسترازنکا یا سینوفارم دریافت کرده بودند، توسط محققان انستیتو پاستور ایران انجام شد.

او به ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری دز یادآور واکسن پاستوکووک پلاس بر روی افراد ایمن شده با واکسن‌های غیرفعال اشاره کرد و گفت: در مطالعه‌ای که بر روی افرادی که دو دز واکسن بهارات دریافت کرده بودند، انجام شد، نشان داده شد که درصدی از این افراد سه ماه بعد از تزریق دز دوم، فاقد آنتی بادی‌های حمایت کننده علیه عفونت کووید۱۹ بودند.

رمضانی تاکید کرد: تزریق واکسن تولیدی کووید۱۹ انستیتو پاستور ایران در افرادی که فاقد تیتر کافی از آنتی بادی بوده یا خیلی زود آن را از دست داده بودند منجر به افزایش قابل توجه آنتی بادی‌های ضد اسپایک (پوشش ویروس) و نیز آنتی بادی‌های خنثی کننده علیه بیماری کووید۱۹ شد. این مطالعه نشان داد که واکسن پاستوکووک پلاس به‌ عنوان یک واکسن مبتنی بر پروتئین می‌تواند آنتی‌بادی‌های مؤثری را علیه SARS-CoV-۲ در افراد واکسینه شده با دو دز واکسن غیرفعال، ایجاد کند.

وی افزود: با توجه به داده‌های بدست ‌آمده در این مطالعه، قدرت بالایی در تقویت پاسخ‌های ایمنی هومورال از نظر آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده و آنتی بادی ضد اسپایک در دریافت کنندگان این واکسن دیده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که درد در محل تزریق و ضعف، عوارض شایع بعد از دریافت واکسن پاستوکووک پلاس بودند. در این مطالعات همچنین مشخص شده که کارایی دز یادآور واکسن­‌های پاستوکووک و پاستوکووک‌پلاس، مشابه یکدیگر بوده و عوارض جانبی خاصی نیز متعاقب تزریق آن­ها گزارش نشده است.

مدیر گروه تحقیقات بالینی، اپیدمیولوژی و آمار زیستی انستیتو پاستور ایران، تاکید کرد: در مطالعه‌ای دیگر، افراد واکسینه شده با واکسن آسترازنکا و همچنین گیرندگان واکسن سینوفارم بررسی شدند. این افراد بر اساس دریافت دزهای یادآور متفاوت گروه‌بندی شدند که شامل دریافت‌کنندگان سه دز آسترازنکا، دو دز آسترازنکا و یک دز پاستوکووک پلاس، سه دز سینوفارم و دو دز سینوفارم و یک دز پاستوکووک پلاس بودند.

وی با بیان اینکه هدف از این مطالعه، بررسی مقایسه دو استراتژی متفاوت واکسیناسیون بود تا مشخص شود دز یادآور از نوع متفاوت چه تفاوتی از نظر ایمنی‌زایی و نیز بی‌خطری با دزهای یکسان واکسن دارد، تصریح کرد: نتایج این مطالعه حاکی از آن بود که واکسن پاستوکووک پلاس باعث افزایش سطح آنتی بادی ضد اسپایک و نیز آنتی بادی‌های خنثی کننده در هر دو گروه ( افرادی که برای واکسیناسیون اولیه آسترازنکا یا سینوفارم دریافت کرده بودند) شد. این افزایش در مقابل نوع یکسان دز یادآور، چشمگیر بوده و نیز عوارض کمتری نسبت به واکسن آسترازنکا در پی داشت.

وی افزود: مقایسه ایمنی‌زایی واکسن پاستوکووک و پاستوکووک پلاس به عنوان دز یادآور در افراد ایمن شده با دو دز واکسن سینوفارم نشان داد که قدرت تولید آنتی بادی‌های ضد اسپایک و خنثی کننده بین هر دو گروه، مشابه بوده و پایداری خوبی تا شش ماه پس از تزریق نشان دادند. نتایج این مطالعه اخیرا در مجله معتبر Scientific Reports که از مجلات زیرمجوعه Nature می باشد، به چاپ رسیده است.

قابلیت خنثی‌سازی ویروس امیکرون

این متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری ادامه داد: آنتی بادی‌های موجود در سرم افراد واکسینه با دو دز واکسن‌های سینوفارم، بهارات و آسترازنکا که دز یادآور پاستوکووک پلاس دریافت کردند، از نظر قابلیت مقابله با واریانت امیکرون هم مورد بررسی قرار گرفتند که در تمامی آزمایشات، افراد ایمن شده با دوز یادآور پاستوکووک پلاس از قابلیت بالایی برای مقابله با ویروس امیکرون برخوردار بودند.

پایداری ایمنی ناشی از واکسن‌های پاستوکووک

وی افزود: همچنین نتایج ارزیابی پایداری ایمنی حاصل از واکسن‌های پاستوکووک و پاستوکووک پلاس در افرادی که ۳ دز از این واکسن­‌ها را دریافت کرده بودند، نشان داده است که شش ماه بعد از تزریق دز سوم، کماکان پاسخ ایمنی قابل قبولی در افراد دریافت کننده حفظ شده است.

همچنین در مقاله دیگر منتشر شده توسط تیم گروه تحقیقات بالینی و اپیدمیولوژی انستیتو پاستور ایران که در مجله Pathogens and Disease به چاپ رسیده است به بررسی عوارض درازمدت واکسن کووید-۱۹ در دریافت‌کنندگان رژیم‌ استاندارد پاستوکووک و رژیم‌های تلفیقی سینوفارم و آسترازنکا در یک دوره ۱۸ ماهه پرداخته شده است. نتایج مطالعه نشان داده است که عوارض احتمالی ناشی از واکسن بسیار کم است.

 بنابر اعلام روابط عمومی انستیتو پاستور ایران؛ این مطالعات نشان داده است که کارایی واکسن­‌های کووید۱۹ تولیدی مشترک انستیتو پاستور ایران و انستیتو فینلای کوبا به عنوان دز یادآور، در تحریک سیستم ایمنی به صورت معناداری، بالاتر از دزهای یادآوری نظیر سینوفارم و آسترازنکا بوده است. مطالعات تکمیلی بر روی دریافت کنندگان واکسن‌های کووید۱۹ در انستیتو پاستور ایران در حال انجام است.

ارزیابی عوارض احتمالی واکسن‌های انستیتو در بازه زمانی بلند مدت، شناسایی و بررسی اثربخشی و نیز عوارض آنها در افراد دارای بیماری زمینه‌ای نیز در دستور کار است تا محققین این موسسه بتوانند گامی مؤثر در گردآوری اطلاعات مؤثق و اطمینان بخش و نیز مورد نیاز مردم جامعه فراهم آورند.

منبع:ایسنا